Ελευθεροτεκτονισμός,Η ιστορική διαδρομή του Τεκτονισμού στον Ελληνικό χώρο

Ελευθεροτεκτονισμός,Η ιστορική διαδρομή του Τεκτονισμού στον Ελληνικό χώρο

Ο Τεκτονισμός στον Ελληνικό χώρο λειτούργησε σε δυο ξεχωριστές φάσεις που δεν έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους και αυτό δεν έχει συνειδητοποιηθεί ούτε από τους μελετητές ούτε από τους περισσότερους τέκτονες.

Προεπαναστατικός Τεκτονισμός (1740-1821)

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο αποκαλούμενος Φιραρής. Οσποδάρος της Βλαχίας, μυήθηκε στον Τεκτονισμό στις 24 Μαρτίου 1776 στη Στοά της "Εστεμμένης Αγκύρας" της πόλεως Ερμανστάτη. Ίδρυσε μία Τεκτονική Στοά στη Βιέννη το 1777 και μία στην Οδησσό το 1784. Η πρώτη περίοδος που δίκαια χαρακτηρίζεται σαν "προεπαναστατικός Τεκτονισμός" άρχισε γύρω στο 1740 και έφθασε μέχρι την επανάσταση του 1821.

Μετά ακολούθησε μια τέλεια διακοπή, μια νεκρή περίοδος (1821-1863).

Η διακοπή αυτή απλώς επιβεβαιώθηκε με την ανακήρυξη του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους που διέλυσε και επίσημα τις Στοές που είχαν κλείσει πάντως πολύ πριν, εξαιτίας της επανάστασης. Αυτή η ανάπαυλα δράσης τεκτονικών στοών διατηρήθηκε μέχρι την ένωση της Επτανήσου με την μητέρα πατρίδα το 1863.

Ο Τεκτονισμός της Μεγάλης Ανατολής (1863-1976)

Μετά ξεκίνησε η δεύτερη περίοδος που κράτησε κι αυτή ένα περίπου αιώνα μέχρι το 1976 που την ονομάζω σαν "Μονότονο Ελληνικό Τεκτονισμό".

Έτσι το 1863 σχεδόν αναπάντεχα, εμφανίστηκαν οι πρώτες τεκτονικές στοές αναζήτησης στην Ελλάδα εξαρτημένες από τη Μεγάλη Ανατολή του Τορίνο και τον επόμενο χρόνο απέκτησαν ένα είδος αυτονομίας με τη δημιουργία ενός "Τεκτονικού Διευθυντηρίου" δηλαδή μιας τοπικής Ελληνικής Διοίκησης.

Το 1868 ο Ελληνικός Τεκτονισμός απέκτησε πλήρη ανεξαρτησία και δημιουργήθηκε έτσι η Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος που έλεγχε ουσιαστικά τους 3 πρώτους συμβολικούς βαθμούς, αλλά που είχε υιοθετήσει και τους υπόλοιπους 30 του Αρχαίου και Αποδεδειγμένου Σκωτικού Τύπου.

Το 1872 οι ανώτεροι βαθμοί απέκτησαν κι αυτοί ανεξαρτησία και συγκροτήθηκε το Ύπατο Συμβούλιο του 33ου του Αρχαίου και Αποδεδειγμένου Σκωτικού Τύπου. Τα δύο αυτά σώματα ανήκαν στην ίδια δογματική τεκτονική σχολή, τη Γαλλική ( υπό την αιγίδα της Γαληνοτάτης Μεγάλης Ανατολής) και μέχρι το 1976, πάνω από εκατό χρόνια δηλαδή, κυριάρχησαν μονοπωλιακά στο χώρο μας.
Το έτος 1927 μετά από απόφαση των αδελφών διαχωρίστηκε η Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος σε Μεγάλη Στοά της Ελλάδος και στο Ύπατο Συμβούλιο.

  Οι κρίσεις και οι διακυμάνσεις του μονότονου αυτού Τεκτονισμού δεν ήταν τίποτε άλλο παρά οι μεταξύ τους αντιζηλίες και η προσπάθεια το ένα να ελέγχει το άλλο. Αυτό αποστέρησε τον Ελληνικό Τεκτονισμό από κάθε δυνατότητα ανανέωσης και όλο αυτό το διάστημα, έμεινε στο επίπεδο, οργανωτικά και δογματικά, από το οποίο ξεκίνησε. Αποκομμένος δε καθώς ήταν από τη διεθνή τεκτονική κοινότητα δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει ούτε τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν ακόμα και στο ίδιο το δόγμα από το οποίο προήλθε.

Ο Τεκτονικός Πλουραλισμός στην Ελλάδα (1977- )

Η τρίτη περίοδος που ήδη διανύει τη τρίτη δεκαετία της, είναι η εποχή του "Τεκτονικού πλουραλισμού" στην Ελλάδα και στη συνέχεια προσπαθούμε να δώσουμε το στίγμα της, δηλαδή τα γενεσιουργά της αίτια, όσο και τις προοπτικές της.

Με την ίδρυση το έτος 1977 του Μεγάλου Περιστυλίου των Τεκτόνων της Βασιλικής Αψίδας που μετέφερε στη χώρα μας, μαζί με άλλους βαθμούς και τάξεις τον Τεκτονισμό της Αμερικανικής Σχολής, έληξε οριστικά η περίοδος του μονότονου Γαλλικού Τεκτονισμού.

Το 1981 με την ίδρυση του Μεγάλου Σκηνώματος των Ιπποτών του Ναού που καθοδηγήθηκε από το αντίστοιχο Μεγάλο Σώμα της Σκοτίας, το σύστημα της Υόρκης άρχισε να προσαρμόζεται προς τον Ευρωπαϊκό Τεκτονισμό και την παράδοσή του.

Ο Διονύσιος Ρώμας, πρώτος Μέγας Διδάσκαλος της Εθνικής Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος (1811). Αυτή η φάση ολοκληρώθηκε το 1986 με την εμφάνιση και τη δράση της Εθνικής Μεγάλης Στοάς της Ελλάδος η οποία ακολούθησε από την αρχή τα Αγγλικά πρότυπα. Έτσι η προσπάθεια που άρχισε από το Διονύσιο Ρώμα το 1811 με συμπαραστάτη του το Δουκάτου Σάσεξ, τότε Μεγάλο Διδάσκαλο της Ηνωμένης Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας (1813) ολοκληρώθηκε 175 χρόνια μετά όταν στις 21 Ιουνίου 1986 ανακηρύχθηκε η Νέα Εθνική Μεγάλη Στοά της Ελλάδος για να εισαχθεί και σε μας ο καθαρός και αρχαίος τεκτονισμός της Αγγλοσαξονικής Σχολής.

Παράλληλα δημιουργήθηκαν και διάφορες άλλες Μεγάλες Στοές από δυναμικά στελέχη που αποχώρησαν από την Μεγάλη Στοά της Ελλάδος και δημιούργησαν εργαστήρια τα οποία συνεδρίαζαν σε διαφορετικά κτήρια από το Τεκτονικό Μέγαρο.

Τέλος το έτος 1996 νέο σχίσμα πραγματοποιήθηκε στην Μεγάλη Στοά της Ελλάδος και η αιτία ήταν η αλλαγή ονομασίας, για λόγους εξωτερικών δημοσίων σχέσεων με τις Μεγάλες Δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου (αναγνωρίσεις) από Αρχαίου και Αποδεδειγμένου Σκωτικού Τύπου σε Αρχαίων Ελευθέρων και Αποδεδεγμένων Τεκτόνων.

 

Στα νεότερα χρόνια λειτούργησε και ο Μικτός Τεκτονισμός Σκωτικού Τύπου, με τις ανάλογες διασπάσεις και διαχωρισμούς. Μεγάλες Μικτές Στοές που λειτουργούν μέχρι σήμερα μετά από τις ζυμώσεις και διαιρέσεις, είναι το Ανθρώπινο Δίκαιο, Το Διεθνές Τεκτονικό Τάγμα ΔΕΛΦΟΙ, ο τύπος του Μέμφις, το Τάγμα των Ελευθέρων Τεκτόνων ΑΑΣΤ και διάφορες άλλες μικρές ομάδες ανεξάρτητων Στοών.

Ιστορική Καταγραφή της πρώτης περιόδου

Ο Κωνσταντίνος Δραγώνας εργάστηκε δραστήρια για την επιτυχία της Ελληνικής Επανάστασης και υπήρξε μετά τον Διονύσιο Ρώμα ο επιφανέστερος τέκτονας του νησιού. Έχει πλούσιο Φάκελο στο "Αρχείο των Αγωνιστών". Τιμήθηκε με τον Σταυρό του Σωτήρος. Καίτοι η ιστορική έρευνα της πρώτης περιόδου δεν έχει εξαντληθεί - μια ερευνητική στοά πρέπει να ιδρυθεί γι' αυτό το σκοπό - υπάρχουν στοιχεία ικανά να σχηματίσουμε τουλάχιστον την αμυδρή της εικόνα.

Τα βιβλία του Διονυσίου Καλογερόπουλου, του Πάνου Χατζηπάνου και του Μαρίνου Πολλάτου, οι μονογραφίες του Παναγιώτη Κρητικού, του Θεοδοσίου Τάσιου, του Χρήστου Ριζόπουλου κ.λπ. καθώς και η πρόσφατη έκδοση - λεύκωμα της Στοάς της Λευκάδας. "Η Ένωσις" για το Διονύσιο Ρώμα και την πρώτη Εθνική Μεγάλη Στοά προσδιορίζουν τα ορόσημά της. Είναι πράγματι η μόνη περίοδος που έχουμε κάνει κάποια ιστορική δουλειά.

Η δεύτερη περίοδος υστερεί από άποψη ιστορικής καταγραφής

Ο Χατζηπάνος παραθέτει πολλά στοιχεία αλλά άτακτα και χωρίς κριτικό πνεύμα, είναι περισσότερο ένας - με επιλογές - αρχειογράφος και λιγότερο ένας ιστορικός. Ο Πολλάτος ενώ είναι αυστηρός στην αρχή, όσο πλησιάζει προς την εποχή του γίνεται πιο προσεκτικός και εξυμνητικός. Ο Νέστορας Λάσκαρης στο λεξικό του είναι μονοσήμαντος και επιφυλακτικός. Υπήρξε ο πιστός υπηρέτης της ιδέας της Μεγάλης Ανατολής και ο Ηρακλής του Σκωτικού Τύπου.

Ανήκει εξάλλου στη σχολή που η μυθοποίηση ταυτίζεται με την αλήθεια.

Στη σχολή αυτή θητεύουν και οι περισσότεροι τέκτονες που ασχολούνται σποραδικά με την ιστορική έρευνα της δεύτερης περιόδου. (Τον προβληματισμό του πάνω στο θέμα αυτό εκθέτει ο Φαίδων Μπουμπουλίδης

 "Σκέψεις γύρω από τις τεκτονικές έρευνες" σ' ένα του αξιόλογο άρθρο - οδηγό στο Τεκτονικό Δελτίο, σελ. 84-99 (1966).